Volkscentrum

Waarom links zich tegen de Taiwan-kwestie moet keren

Deel 1 in de reeks De Onvertelde Waarheid: China. Een uiteeinzetting van het Eén-China-beleid in makkelijke taal.

Publicatie: 1 september 2025

Auteur: Leanne

Introductie

Veel partijen en bewegingen op links hebben uitgesproken meningen over de Volksrepubliek China en de nationale kwestie met betrekking tot het Taiwanese eiland. Vaak wordt gedacht dat die meningen progressief en vooruitstrevend zijn. In dit artikel leg ik eenvoudig uit waar het Eén-China-beleid vandaan komt en wat het vandaag betekent. Daarnaast leg ik uit hoe de Verenigde Staten, vanuit imperialistische belangen, de kwestie “Taiwan” hebben bedacht, en dit gebruiken als wapen in hun strijd tegen China, en hoe Nederland daar blind in mee gaat. Dit artikel zet de historische context uiteen, en is het eerste artikel in de reeks De Onvertelde Waarheid: China.

De oorsprong van de kwestie

Het eiland van Taiwan wordt al duizenden jaren bewoond en werd al vanaf de Derde eeuw in Chinese bronnen genoemd. Tijdens de Qing-dynastie werd het eiland officieel onderdeel van China. In de 17e eeuw vestigden Nederlandse kolonisten zich kort op Taiwan, maar zij werden verdreven. Pas na de Chinees-Japanse oorlog van 1894-1895 behoorde Taiwan voor het eerst in eeuwen niet meer onder China, maar onder Japans koloniaal bestuur, opgelegd door een ongelijk verdrag. Na de Tweede Wereldoorlog werd op internationale conferenties zoals die van Caïro afgesproken dat het eiland van Taiwan teruggegeven moest worden aan China. [1] Met andere woorden: er bestond nooit een “Taiwan-kwestie”. Het eiland werd universeel erkend als Chinees grondgebied.

De Chinese Burgeroorlog en hoe Washington het conflict uitvond

De Chinese Burgeroorlog woedde sinds de jaren 1930 tussen de Communistische Partij en de rechts-nationalistische Guomindang, die alle twee een eigen visie hadden van wat China zou moeten zijn. Tijdens de Japanse invasie in 1937 vormden zij tijdelijk een gezamenlijk front, genaamd het Verenigd Chinees Front, maar na de oorlog laaide de burgeroorlog opnieuw op. In 1949 won de Communistische Partij en werd de Volksrepubliek China uitgeroepen. De verslagen rechts-nationalisten vluchtten naar het Taiwanese eiland.

Zonder buitenlandse inmenging zou de burgeroorlog daar zijn opgehouden, maar in 1950, bij het uitbreken van de Koreaanse Oorlog, stuurden de Verenigde Staten hun marine naar de Straat van Taiwan, de strook water tussen het vaste land van China en het eiland van Taiwan. Dit deden ze om Chiang Kai-Shek, de rechts-nationalistische leider van de Guomindang, te beschermen. [1] Daarmee maakten de VS kunstmatig het idee dat er twee 'China's' zouden bestaan; een socialistisch China en een rechts-nationalistisch China, en zo begon de Taiwan-kwestie.

Niemand in de wereldgeschiedenis heeft hiervoor ooit beweerd of gezegd dat “Taiwan” een onafhankelijk land was. Het is even absurd als te beweren dat Terschelling een onafhankelijk zelfstandig land zou moeten zijn. Niemand denkt dat, en er is ook nooit een beweging voor geweest. Pas met Amerikaanse militaire inmenging ontstond dit idee voor Taiwan, als middel voor imperialistische politiek.

Volgens de marxistische benadering kan men Taiwan ook niet zien als een natie. Een natie kan pas bestaan als er sprake is van een langdurige eenheid in taal, grondgebied, economisch leven en cultuur. [2] Taiwan voldoet hier niet aan. Het eiland deelt dezelfde taal en cultuur met het vasteland van China en is historisch en economisch steeds verbonden geweest met China. Vanuit socialistisch oogpunt is de zogenaamde “Taiwan-kwestie” dus een imperialistische uitvinding, geen werkelijk historisch gegroeide gemeenschap. Dit maakt de druk voor onafhankelijkheid daarmee niet legitiem, en verdient het dus ook geen steun. De regionale regering van Taiwan erkent ten slotte zelf ook geen onafhankelijkheid, en ziet zichzelf hoewel als de legitieme regering van China, nog steeds als onderdeel van het vaste land.

Van isolatie tot diplomatieke erkenning

In de jaren vijftig en zestig erkenden de Verenigde Staten en hun bondgenoten, waaronder dus Nederland, het Taiwanese eiland, wat ze de “Republiek China” noemde, als de enige legitieme regering van China. Dit beleid diende vooral om de Volksrepubliek te isoleren. Pas in de jaren zeventig veranderde dit, toen de toenmalige Amerikaanse president Nixon en zijn Minister van Buitenlandse Zaken Kissinger inzagen dat China niet langer genegeerd kon worden. Steeds meer landen in het Globale Zuiden erkenden de Volksrepubliek China, waardoor er een overweldigende steun voor de regering van Beijing als enige legitieme Chinese regering in de Verenigde Naties ontstond. [1] In 1972 leidde dit tot officiële diplomatieke betrekkingen. De voorwaarde van China was helder: erkenning van het Eén-China-principe en het stopzetten van inmenging in interne zaken. De naam zegt het al, het Eén-China-principe betekent dat er maar één China is, namelijk de Volksrepubliek geleid vanuit Beijing.

De dubbele tong van Washington

Officieel erkennen de Verenigde Staten nog steeds het Eén-China-principe, iets wat ook voormalig president Biden recent bevestigde. [3] In de praktijk doen de Verenigde Staten echter voortdurend het tegenovergestelde. Wapenverkopen aan de Taiwanese regionale regering nemen toe [4, 5], hoge functionarissen zoals Nancy Pelosi bezochten Taipei [6], en de VS dringen aan op deelname van Taiwan aan internationale organisaties, waarbij landen als Nederland braaf meedoen. [7] Hiermee behandelen zij Taiwan als een soeverein land, terwijl zij op papier erkennen dat Taiwan bij China hoort.

2008: de crisis die de koers veranderde

De financiële crisis van 2008 was een keerpunt. Terwijl de westerse economieën ineenstortten, bleef China stabiel en groeide het verder. Voor veel landen in Azië, Afrika, en Latijns-Amerika werd China daardoor een aantrekkelijk alternatief voor het falende kapitalistische model. [8]

De Amerikaanse heersende klasse schrok hiervan. Een socialistisch land dat niet alleen overeind bleef, maar uitgroeit tot economische grootmacht, terwijl het kapitalistische westen wankelde. Dat kon de Amerikaanse wereldmacht bedreigen. Als antwoord hierop kondigde Hillary Clinton in 2011 de ‘Pivot to Asia’ aan: een strategie om China militair te omsingelen en diplomatiek te verzwakken [8].

Militaire provocaties en oorlogsspellen

Amerika is voortdurend aanwezig in de Straat van Taiwan. [10] Deze aanwezigheid is niets minder dan een bewuste provocatie. Hoewel het Amerikaanse leger technologisch nog altijd sterker blijft, heeft China zijn militaire capaciteit over de laatste decennia ook flink uitgebreid. Volgens Pentagon-simulaties zou China in een lokaal conflict rond het eiland grote schade kunnen toebrengen aan het Amerikaanse leger. [11]

Echter moeten we deze gesimuleerde Chinese overwinning niet toejuichen. Mocht de escalatie en uitkomst van deze simulatie in het echt plaatsvinden, is de kans groot dat het Amerikaanse leger als reactie daarop het Chinese vasteland gaat bombarderen. Een gepaste reactie van China hierop zou een tegenaanval op de Verenigde Staten zijn, wat zou uitgroeien tot een Derde Wereldoorlog aangezien de Verenigde Staten lid is van de NAVO. Een oorlog met alle gevolgen van dien, want zowel Beijing als Washington beschikken over kernwapens. Het risico hiervoor bestaat puur door de obsessie van Washington om zijn hegemonie te behouden.

Propaganda als wapen en de demonisering van China

Dit risico komt niet alleen maar vanuit de Verenigde Staten. Nederlandse bourgeois partijen schilderen China af als “bedreiging” of “autoritaire dictatuur”. [12, 13, 14] Van de Nederlandse publieke media als het NOS Nieuws van particuliere nieuwsplatformen als nu.nl staan er eindeloze artikelen over Taiwan die dezelfde boodschap herhalen. [15, 16] Dit is geen objectieve journalistiek, maar oorlogspropaganda.

Het maakt niet uit wie leider van China is. Elk Chinees leiderschap zou hetzelfde beleid voeren, namelijk dat Taiwan deel uitmaakt van China volgens het Eén-China-principe, en verzet tegen buitenlandse inmenging. De aanvallen richten zich niet op personen, of “dictators” die vervangen kunnen worden als het volk maar hard genoeg zou stemmen, maar op het bestaan van China als een socialistisch alternatief.

Internationalisme als alternatief voor Amerikaanse hegemonie

China stelt een alternatief voor: internationale samenwerking, vrede, ontwikkeling en een groenere toekomst. Dit staat lijnrecht tegenover de Amerikaanse obsessie met dominantie en militair geweld. Veel landen in het Globale Zuiden vinden in China een betrouwbare partner voor infrastructuur, handel en investeringen, via initiatieven zoals het Belt and Road-initiatief. [17] De VS daarentegen zetten zichzelf steeds buitenspel met sancties, oorlog en propaganda, waardoor ze door niemand meer te vertrouwen zijn.

Solidariteit tegen imperialisme is de sleutel

De strijd om “Taiwan” is geen strijd om “democratie”, maar is een strijd tussen imperialistische overheersing en nationale soevereiniteit. Het idee van een onafhankelijk Taiwan is historisch gezien een absurd idee.

Daadwerkelijke progressieve en anti-imperialistische groepen hebben de taak deze leugens te ontmaskeren, solidariteit te tonen met het Chinese volk, en te werken aan een nieuwe wereld. Een wereld gebouwd op gelijkwaardigheid en samenwerking, gebaseerd op socialistisch internationalisme.

Wij van het Volkscentrum voeren deze taak hier in Nederland uit. Alleen door het imperialisme te weerstaan, kan echte vrede worden bereikt.

Bronvermelding